Prawo IT #14 Wypowiedzenie czy odstąpienie

Dzisiejszy Podcast zostanie poświęcony tematyce związanej z wypowiedzeniem umowy i odstąpieniem od umowy. Zachęcam serdecznie do wysłuchania poprzednich podcastów dotyczących branży IT oraz odwiedzenia naszej strony www.szolajski.com, tam w zakładce blog umieszczone są inne artykuły. Zwracam się również z prośbą o pozostawienie komentarza oraz ocenienia go na Apple Podcasts oraz w Spotify. Pozwoli to nam dotrzeć do szerszego grona zainteresowanych tematyką IT.

W poprzednim podcaście poświęconym tematyce związanej z exit planem, do którego wysłuchania szczególnie zachęcam został przybliżony sposób regulacji planu wyjścia na wypadek zakończenia współpracy między stronami umowy wdrożeniowej.

Oczywistym jest fakt, ze nie każde wdrożenie wieńczy sukces. Realizacja każdego projektu IT obarczona jest zatem sporym ryzykiem niepowodzenia. Wynika to głównie ze zmienności, która jest charakterystyczna dla środowiska informatycznego. Ponadto projekty IT cechuje to, że niemożliwym jest w praktyce wykonanie oprogramowanie bez jakichkolwiek błędów. Ta specyfika umów wdrożeniowych powoduje, że któraś ze stron może chcieć zakończyć umowę jeszcze przed finalizacją projektu. Jak już wiadomo, umowy wdrożeniowe mogą być tworzone w różnych modelach kontraktowych (tutaj odsyłam do wysłuchania podcastu kwalifikacja prawna umów wdrożeniowych).

Umowa o dzieło

Jednym z najpopularniejszych modeli realizacji projektów IT jest umowa o dzieło. Przepisy kodeksu cywilnego regulują możliwość odstąpienia od umowy. Warto zaznaczyć, że najczęstszym błędem pojawiającym się w umowach o dzieło dotyczącym tworzenia oprogramowania jest możliwość wypowiedzenia tego typu umowy. Wypowiedzenie jest tylko możliwe w przypadku umowy o świadczenie usług (umowy zlecenia).

Natomiast od umowy o dzieło można jedynie odstąpić. Odstąpienie działa wstecz, a wypowiedzenie ma skutek w przyszłości. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa jest traktowana jako niezawarta. To oznacza, że w przypadku odstąpienia zamawiający nie może korzystać z efektów prac, zaś wykonawca traci prawo do wynagrodzenia. Jeśli natomiast część prac już została oddana zamawiającemu i wykonawca dostał częściowe wynagrodzenie to muszą zwrócić sobie wzajemnie te świadczenia.

2 modele odstąpienia

Pierwszy model odstąpienia to ustawowe prawo odstąpienia na podstawie przepisów kodeksu cywilnego lub innych ustaw. Przy czym warto zaznaczyć, że ustawowe prawo do odstąpienia działa zawsze. Drugi model to umowne prawo odstąpienia na podstawie postanowień umowy. Oba tryby mogą przysługiwać zarówno zamawiającemu, jak i wykonawcy.

Kiedy stosuje się prawo odstąpienia dla obu stron?

1. Jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bez wyznaczenia terminu dodatkowego lub też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (art. 491 p.1 k.c.).

2. Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki, tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części albo do całej reszty niespełnionego świadczenia. Strona ta może także odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce (art. 491 p.2 k.c.).

Prawo do odstąpienia tylko dla zamawiającego:

1. Jeżeli w powyższych dwóch przypadkach zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić. Powinien to jednak uczynić niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia (art. 631 k.c.)

2. Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub zakończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne żeby je zdołał ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła (art. 635 k.c.)

3. Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po upływie bezskutecznego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie (art. 636 k.c.)

4. Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w takim wypadku zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła (art. 644 k.c.)

Odstąpienie umowne

W umowie wdrożeniowej możliwe jest zastrzeżenie, że obu stronom lub jednej stronie przysługuje prawo odstąpienia od umowy. Wtedy należy wskazać wprost w umowie w jakim terminie i w jakich sytuacjach ma się to prawo. W przypadku odstąpienia umownego strony mogą się umówić, jaki skutek będzie ono miało, czy moc wsteczną, tak jak przy odstąpieniu ustawowym czy też jedynie na przyszłość.

Wypowiedzenie umowy

Wypowiedzenie umowy oznacza zakończenie umowy, która już trwała przez jakiś czas. Strony nie zwracają sobie tego, co świadczyły na rzecz drugiej strony w trakcie trwania umowy. Wypowiedzenie jest dokonywane przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Jeżeli umowa zlecenia miała formę pisemną to wypowiedzenie wymaga takiej samej formy.

Zgodnie z art. 746 k.c. strony mogą wypowiedzieć umowę w każdym czasie. Przepis ten nie określa formy wypowiedzenia, co oznacza, że gdy umowa nie stanowi inaczej dozwolona jest dowolna forma. Umowa może przewidywać rygor nieważności dla wypowiedzenia złożonego w innej formie niż pisemnej. Według zasady swobody umów strony mogą się umówić dowolnie, o ile nie jest to sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego. Strony mogą zastrzec szczególną formę dla danej czynności (wypowiedzenie) oraz nadać jej konkretny rygor (art. 76 k.c.).

Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna między nimi ma być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu szczególnej formy. Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, nie określając skutków niezachowania tej formy, w razie wątpliwości uznaje się, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych.

Podsumowanie

W zależności od kwalifikacji prawnej umowy mamy do czynienia z różnymi możliwościami jej rozwiązania. Odstąpienie jest dopuszczalne zazwyczaj przez pewien czas, albo na wypadek zaistnienia konkretnej sytuacji ( niewykonania umowy). W przypadku umowy o dzieło najprostszym sposobem rozwiązania umowy jest odstąpienie od niej, gdy druga strona wykonuje ją nienależycie.

Wypowiedzenie umowy jest zazwyczaj dostępne w każdej umowie w każdym czasie. W przypadku umów usługowych zła realizacja umowy oznacza zazwyczaj ważny powód do jej wypowiedzenia.

Warto pamiętać, że każdy typ umowy ma inne reguły rozwiązywania, albo oparte na konstrukcji wypowiedzenia ze skutkiem tylko na przyszłość, albo odstąpienia ze skutkiem wstecz i obowiązkiem zwrotu. Wypowiedzenie jest typowym sposobem zakończenia współpracy opartej na umowie zlecenia, czyli umowie, w której najważniejsze jest staranne działanie, a nie rezultat. Takie umowy są zazwyczaj terminowe.

Odstąpienie dotyczy współpracy opartej na umowie o dzieło, czyli umowie, w której najważniejszy jest rezultat. Takie umowy nie są umowami terminowymi. Wypowiadając umowę strony kończą współpracę, wykonujący usługę zachowuje wynagrodzenie, a zamawiający wszelkie prawa do jej efektów. Przy odstąpieniu skutkiem jest konieczność wzajemnego zwrotu tego, co strony do tej pory świadczyły.

Wykonawca zwraca wynagrodzenie lub otrzymaną jego część, a zamawiający powinien zwrócić zrealizowaną przez wykonawcę część dzieła, gdyż nie ma prawa do korzystania z niego w przyszłości.

Kancelaria Szołajski Legal Group aktywnie działa w branży IT na styku prawa i informatyki, wspierając przedsiębiorców na etapie przygotowania i realizacji umów IT.  Nasz zespół tworzą zarówno adwokaci, radcowie prawni, jak i doradcy podatkowi.

Jeżeli jesteś zainteresowany i poszukujesz doświadczonego doradcy, który profesjonalnie zadba o Twoje interesy, serdecznie zapraszamy do współpracy. Zachęcam serdecznie do wysłuchania poprzednich podcastów dotyczących branży IT oraz odwiedzenia naszej strony www.szolajski.com, tam w zakładce blog umieszczone są inne artykuły. Zwracam się również z prośbą o pozostawienie komentarza oraz ocenienia go na Apple Podcasts oraz w Spotify. Pozwoli to nam dotrzeć do szerszego grona zainteresowanych poszerzaniem wiedzy dotyczącej tematyki IT.