Co warto wiedzieć o zarządzie w fundacji rodzinnej?

Prace legislacyjne nad wprowadzeniem do polskiego systemu prawnego instytucji fundacji rodzinnej trwają od trzech lat. Ustawa ma obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. Ponad 800 tys. firm w Polsce to firmy rodzinne, generujące przychód wysokości 322 mld zł w skali roku. Ich wkład w budowę PKB kształtuje się na poziomie ok. 18 proc.

W cyklu artykułów poświęconych instytucji fundacji rodzinnej przedstawimy rolę organu głównego tj. zarządu.

1. Rola Zarządu

Zarząd rozporządza majątkiem fundacji oraz realizuje świadczenia dla beneficjentów. Prowadzi sprawy fundacji rodzinnej i reprezentuje ją na zewnątrz. Odpowiada za realizację celów fundacji oraz za bieżące ustalanie stanu płynności finansowej i wypłacalności.

2. Skład Zarządu

Według projektu ustawy w skład zarządu ma wchodzić co najmniej 1 osoba, która nie jest jej beneficjentem. Ten zapis wzbudza kontrowersje wśród przedstawicieli firm rodzinnych, którzy kategorycznie negują zarządzanie wspólnym majątkiem przez osoby z zewnątrz czyli spoza rodziny. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, które odpowiada za przygotowanie projektu ustawy nie wyklucza zmian w tym zakresie.

Z drugiej strony prawnicy są zdania, że taka osoba z zewnątrz jest jak najbardziej potrzebna do obiektywnego rozwiązywania konfliktów rodzinnych, prowadząc do profesjonalizacji zarządzania. Rola eksperta ma polegać przede wszystkim na ochronie woli fundatora. Właściciele firm rodzinnych odnoszą się negatywnie do propozycji przedstawionej w projekcie ustawy uważając, że mechanizmy rozwiązywania konfliktów w obrębie rodziny powinny być wyłącznie decyzją rodziny, nie zaś być narzucane przez ustawodawcę.

Kolejnym zapisem wywołującym negatywne emocje jest obligatoryjny zapis dotyczący składu członków zarządu. Zgodnie z projektem beneficjenci fundacji mogą zasiadać w zarządzie, nie mogą jednak stanowić więcej niż połowę jego członków. Takie rozwiązanie wymusza profesjonalizację działań zarządu. Udział zewnętrznych ekspertów może mieć znaczenie przy podejmowaniu racjonalnych decyzji pozbawionych emocji rodzinnych.

Przedstawiciele Firm Rodzinnych są zdania, że to drogie i niekomfortowe rozwiązanie. Ponadto uważają, że nie można wprowadzać nic na siłę, a zmiany powinny być długotrwałym procesem i naturalną potrzebą. Podobnie wyrażają się prawnicy reprezentujący firmy rodzinne uznając, że to fundator powinien decydować w statucie o wymogach dotyczących składu zarządu fundacji, bez ograniczeń ze strony ustawy.

3. Powołanie i odwołanie członków zarządu

Fundator dokonuje powołania i odwołania członków zarządu. Po jego śmierci te zadania podejmuje rada protektorów, jeżeli została ustanowiona. W przypadku braku fundatora i rady protektorów powołania i odwołania członków zarządu dokonuje zgromadzenie beneficjentów.

Członkowie zarządu fundacji rodzinnej mogą pełnić swoje funkcje za wynagrodzeniem. Przy czym wysokość wynagrodzenia nie powinna przekraczać wynagrodzenia odpowiadającego wykonanej pracy.

Zarząd podejmuje uchwałę o rozwiązaniu fundacji rodzinnej.

Podsumowanie

Zapisy projektu ustawy o fundacjach rodzinnych dotyczące składu zarządu wzbudzają kontrowersje wśród właścicieli firm rodzinnych.

W celu zwiększenia atrakcyjności instytucji fundacji rodzinnej jako instrumentu sukcesji należałoby wprowadzić zmiany dogodne dla ich właścicieli. Instytucja fundacji rodzinnej w polskim systemie prawnym ma być bowiem narzędziem do przeprowadzania wielopokoleniowej sukcesji biznesu.

Proponowane rozwiązania gwarantują utrzymanie polskich firm rodzinnych w rękach najbliższych. Pozwalają również na akumulację polskiego kapitału.

Kancelaria Szołajski Legal Group prowadzi sprawy związane z przeprowadzaniem skutecznej sukcesji w firmach rodzinnych oraz przygotowuje firmy rodzinne do założenia w fundacji rodzinnej.