Fundator założyciel w Fundacji Rodzinnej – jaka jest jego rola?

Według projektu ustawy o fundacji rodzinnej, jej założycielem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Ograniczenie kręgu osób wynika z roli, jaką ma pełnić fundacja rodzinna: zarządzania majątkiem oraz realizowania wybranych celów prywatnych. Istotnym założeniem ustawodawcy jest zapis, że fundację rodzinną będzie mogło założyć więcej osób wspólnie. Jednakże fundacja tworzona w testamencie będzie mogła mieć tylko jednego fundatora.

Zgodnie z założeniami do projektu ustawy o fundacji rodzinnej, fundator ma możliwość utworzenia fundacji jeszcze za życia na podstawie aktu założycielskiego lub przewidzenia jej w testamencie. Zgłoszenia utworzenia fundacji rodzinnej będzie dokonywać fundator, a w przypadku jego śmierci – Zarząd. Co i komu będzie przysługiwać od fundacji rodzinnej zgodnie z wolą fundatora, określi statut.

Rola fundatora

Status fundatora jest niezbywalny. Natomiast jego wpływ na fundację zależny od indywidualnych decyzji i woli fundatora. W przypadku większej liczby fundatorów, prawa i obowiązki fundatora będą wykonywane wspólnie. W statucie można jednak zastrzec inny sposób wykonywania praw i obowiązków.

Fundator odgrywa podstawową rolę w fundacji. Jego główne zadanie to przekazywanie środków na cele wskazane w statucie. Fundator ma możliwość uzależnienia wydania określonego świadczenia z zastrzeżeniem warunku lub terminu. Według projektu ustawy o fundacjach rodzinnych fundator ma otwarty katalog kształtowania konkretnych wymogów. Statut może zakładać obowiązek ukończenia edukacji przez beneficjenta, aż po zobowiązanie go do postępowania zgodnie z powszechnie uznanymi normami etycznymi. W zamian za spełnienie warunków określonych przez fundatora w statucie, beneficjentom przysługiwać będą wskazane przez fundatora świadczenia. Przykładem są świadczenia zdrowotne czy edukacyjne. Fundator może dokonywać zmian w zakresie beneficjentów i przysługujących im świadczeń, bez ograniczeń, w tym także czasowych.

Jak eksperci oceniają nadrzędną pozycję fundatora?

Obecnie projekt ustawy przewiduje szereg uprawnień dla fundatora, które aż do śmierci czynią go pełnym dysponentem fundacji rodzinnej. Po pierwsze, jest zawsze uprawniony do podjęcia decyzji o rozwiązaniu fundacji rodzinnej bądź o wprowadzeniu zmian w zakresie beneficjentów i przysługujących im uprawnień. Po drugie, zmiany statutu fundacji za życia fundatora mogą być dokonywane wyłącznie przez niego. Natomiast nie przewidziano żadnego trybu, w ramach którego fundator mógłby się tych uprawnień zrzec.

Według ekspertów trudno jest zrozumieć nadrzędną pozycję fundatora oraz brak możliwości zmian w tym właśnie zakresie. Niewątpliwie takie rozwiązania ustawowe wpływają negatywnie na atrakcyjność instytucji fundacji rodzinnej jako instrumentu promującego wielopokoleniową sukcesję. Zdaniem niektórych prawników fundator powinien posiadać uprawnienie, które przypisuje mu projektodawca. Powinien też mieć prawo do zrzeczenia się tych uprawnień albo do zmodyfikowania ich w sposób należycie zabezpieczający sukcesorów.

Fundator dokonuje powołania i odwołania członków zarządu, a po śmierci fundatora uprawnienia te przysługują Radzie Protektorów, jeżeli została ustanowiona. W przypadku braku fundatora i Rady Protektorów dokonuje tego Zgromadzenie Beneficjentów.

Podsumowanie

Zapisy projektu ustawy o fundacjach rodzinnych dotyczące nadrzędnej roli fundatora wzbudzają kontrowersje wśród właścicieli firm rodzinnych. W celu zwiększenia atrakcyjności instytucji fundacji rodzinnej jako instrumentu sukcesji należałoby wprowadzić dogodne zmiany ustawodawcze.

Wprowadzenie instytucji fundacji rodzinnej do polskiego systemu prawnego ma być narzędziem do przeprowadzania wielopokoleniowej sukcesji biznesu.

Proponowane rozwiązania gwarantują utrzymanie polskich firm rodzinnych w rękach najbliższych oraz prowadzą do akumulacji polskiego kapitału.

Kancelaria Szołajski Legal Group prowadzi sprawy związane z przeprowadzaniem skutecznie sukcesji w firmach rodzinnych oraz przygotowuje firmy rodzinne do przekształcania w fundacje rodzinne.