Fundusz czy fundacja rodzinna – dlaczego nazwa ma znaczenie?

Trwają zaawansowane prace nad nową formą prawną zwaną „fundacją rodzinną”, która ma rozwiązać problemy sukcesyjne firm rodzinnych. Skrajne emocje budzi jednak kwestia nazwy projektowanej instytucji. Środowisko przedsiębiorców promuje nazwę „fundacja rodzinna”, zaś środowisko organizacji społecznych postrzega to jako próbę przejęcia pojęcia „fundacja”, oznaczającego instytucję o celach społecznych.

Propozycje Ministerstwa Sprawiedliwości

Ministerstwo Sprawiedliwości opowiada się za zamianą nazwy fundacji rodzinnej na „fundusz rodzinny”. Popiera projekt ustawy opracowany przez Ministerstwo Rozwoju Pracy i Technologii, jak czytamy „to cenna inicjatywa, wychodząca naprzeciw postulatom środowiska firm rodzinnych”. Jednak według resortu, zamiast słowa fundacja, z punktu widzenia spójności systemu prawnego w Polsce, a także dla sprawnego funkcjonowania KRS, bardziej celowe wydaje się użycie określenia „fundusz rodzinny”.

Ponadto Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje dołączenie funduszu rodzinnego do rejestru funduszy prowadzonego w Sądzie Okręgowym w Warszawie. Oznacza to, że kompetentny sąd rejestrowy mógłby sprawować kontrolę sądową, do czasu gdy rejestr funduszy trafiłby do KRS. Według resortu mógłby powstać w przyszłości nowy rejestr wszystkich funduszy w KRS, gdzie fundusze rodzinne znajdowałyby się obok funduszy inwestycyjnych i funduszy emerytalnych.

Sprzeciw organizacji pozarządowych na nazwę fundacja rodzinna

Od samego początku zmiany nazwy nowej instytucji w polskim prawie domagają się także przedstawiciele organizacji pozarządowych. Z uporem przekonują, że w naszym kraju fundacje powstają w celach pożytku publicznego, a nie prywatnego. Fundacje i stowarzyszenia działają w interesie publicznym, a ich cechą charakterystyczną jest cel społeczny. Natomiast projektowane rozwiązanie ma w nazwie słowo fundacja, a cel ma prywatny.

Obrona nazwy fundacja rodzinna przez środowisko biznesu

Według autora pierwotnej propozycji przepisów dotyczących nowej instytucji prawnej, nazwa fundacja powinna pozostać bez zmian. Alternatywne nazwy, takie jak fundusz, nie oddają charakteru ani celu, dla jakiego ma być powołana fundacja rodzinna. To zbyt wąskie określenie instytucji, która ma stanowić narzędzie do efektywnej sukcesji firm rodzinnych, a pojęcie funduszu bezpośrednio powiązane jest ze środkami pieniężnymi i rynkiem finansowym.

Także cele obydwu instytucji są skrajnie różne. Głównym celem powołania fundacji rodzinnej jest ochrona przedsiębiorstwa przed niekontrolowanym podziałem i zapewnienie trwałości firmy. Natomiast celem funduszy jest wykonywanie przeciwstawnej działalności.

Wnioski

Pojęcie fundacja rodzinna jest jednoznacznie ugruntowane w obrocie prawnym w Europie. Nazwa ta jest przy tym powszechnie stosowana w krajach, w których funkcjonują także fundacje charytatywne. Na zachodzie Europy fundacje rodzinne są niezwykle popularnym rozwiązaniem na akumulację rodzinnego kapitału. W polskim systemie prawnym nie ma jednak takiej tradycji ustrojowej. Termin fundacja od zawsze jest kojarzony wyłącznie z działalnością na rzecz interesu publicznego. Instytucje działające w interesie prywatnym w polskim systemie prawnym zwykło się określać mianem funduszu.

W Polsce popularność fundacji rodzinnej zależeć będzie od tego, w jaki sposób będą one odpowiadać na wyzwania właścicieli firm rodzinnych, czyli od atrakcyjności tego instrumentu i elastyczności w kształtowaniu przez fundatorów wewnętrznego ładu korporacyjnego. Jeśli fundatorzy będą ostatecznie decydowali o zasadach funkcjonowania fundacji, a przepisy podatkowe będą korzystne, polska fundacja rodzinna stanie się równie popularna, co zagraniczna.