Przykłady fundacji rodzinnych ze świata, czyli dlaczego to rozwiązanie się sprawdza?

Polska nie jest pierwszym krajem, który planuje wprowadzić do swojego systemu prawnego fundację rodzinną. Warto zauważyć zatem, że rządzący nie planują „wymyślać koła na nowo”. Zasadne wydaje się skorzystanie z doświadczenia innych krajów europejskich, które takie instytucje już posiadają.

W jednym z wcześniejszych artykułów pisaliśmy już o tym, czym jest fundacja rodzinna i jak można ją założyć (artykuł przeczytasz tutaj). Na proponowane rozwiązania czeka spora część z ponad 800 tys. firm rodzinnych, które działają i prowadzą działalność w Polsce.

W dzisiejszym artykule przedstawimy przykłady zagranicznych fundacji rodzinnych, które zostały powołane do życia na gruncie przepisów obowiązujących w innych krajach. Przedstawienie europejskich rozwiązań może zachęcić Państwa do założenia fundacji rodzinnej dla swojej firmy.

Jakie cele przyświecają fundatorom?

Fundacje rodzinne wspierają proces sukcesji, ułatwiając przekazanie biznesu sukcesorom przez nestora. Ponadto zapewniają akumulację kapitału oraz pozwalają zapewnić członkom rodziny środki na bieżące koszty życia i utrzymania. (więcej informacji nt. celów fundacji rodzinnej znajdziesz tutaj).

Fundacje rodzinne w ustawodawstwie innych państw

Szwecja

Instytucja fundacji rodzinnej istnieje między innymi w Szwecji („Stiftelse”). Fundacja powstaje na podstawie dokumentu jakim jest list donacyjny fundatora. Dzięki listowi, do majątku fundacji wnoszone są składniki majątkowe.

Fundator jest uprawniony powołać fundację w testamencie a jako osoba prawna podlega rejestracji. Co ważne, przepisy nie regulują zakresu działania fundacji. Cel może zostać przez fundatora ustalony dowolnie. Winien być jednak wskazany konkretnie.

Ciekawym rozwiązaniem jakie dopuszcza prawo jest możliwość powierzenia zarządzania fundacją podmiotowi trzeciemu np. bankowi lub uniwersytetowi. Osoba trzecia pełni rolę powiernika, a w przypadku braku powołania, zarządzaniem fundacją rodzinną zajmuje się zarząd.

Przykładem tego jak można zarządzać ogromnym majątkiem w Szwecji za pomocą fundacji są fundacje rodziny Wallenbergów. Jest to szwedzka rodzina kontrolująca m.in. koncern Ericsson, bank Skandinavska Enskilda Banken czy firmy Electrolux i SAAB. Założone przez rodzinę trzy fundacje są współwłaścicielami dwóch przedsiębiorstw, które zarządzają majątkiem rodziny i to te dwa przedsiębiorstwa zarządzają firmami będącymi de facto w posiadaniu rodziny Wallenberg.

Szwajcaria

Jednym z celów fundacji rodzinnej w Szwajcarii („Familienstiftung”) jest prywatność, która ma być zapewniona zarówno fundatorowi jak i beneficjentom. Z tego powodu, szwajcarska fundacja rodzinna nie podlega rejestracji w rejestrze handlowym.

Ważna dla obywateli innych państw jest informacja, że ani fundator, ani beneficjenci nie muszą posiadać szwajcarskiego obywatelstwa, a fundatorem może zarówno osoba fizyczna jak i prawna.

Majątek fundacji może być przeznaczany jedynie na cel wskazany przez fundatora, jednak co ważne, majątek fundacji rodzinnej nie może być przeznaczany na bieżące potrzeby członków rodziny fundatora.

Fundacja rodzinna, którą warto w tym miejscu wskazać jest Hans Wilsdorf Foundation. Ta fundacja rodzinna jest właścicielem firmy ROLEX – szwajcarskiego przedsiębiorstwa zajmującego się produkcją znanych na całym świecie zegarków.

Ciekawym rozwiązaniem zastosowanym przez fundatora i założyciela ROLEX-a Hansa Wilsdorfa, są regulacje dotyczące udziałów w firmie. Posiadane przez fundację akcje firmy nie mogą być sprzedane. Firma nie wypłaca także dywidendy innym udziałowcom i nie udziela żadnych informacji finansowych.

Niemcy

Utworzona na podstawie prawa niemieckiego fundacja rodzinna („Familienstiftung”) podlega rejestracji (w odróżnieniu od szwajcarskiej fundacji rodzinnej) i posiada zdolność prawną. Przez fundację realizowane są cele rodziny, które określa fundator. Warto wskazać, że dochody, które osiągają inwestycje stanowiące własność fundacji, przekazywane są rodzinie.

Fundację rodzinną w Niemczech reprezentuje rada fundacyjna a wspiera ją rada doradcza.

Przykładem fundacji działającej na podstawienie prawa niemieckiego jest fundacja rodziny Oetker – marka działająca głównie na rynku spożywczym. Spółką dominującą jest spółka Dr August Oetker KG, w której udziały posiadają potomkowie Dr Rudolfa Augusta Oetkera – założyciela marki.

Założona przez rodzinę fundacja wspiera m.in. działalność kulturową i artystyczną. Należy podkreślić, że takie działania musiały zostać określone przez fundatora fundacji.

Polskie fundacje rodzinne za granicą

Za potrzebą i zasadnością działań zmierzających do stworzenia w Polsce fundacji rodzinnej przemawia fakt, że Polacy poszukują takich rozwiązań, a przy braku możliwości założenia jej w swoim kraju kierują się za granicę.

Modelowym i chyba najbardziej znanym tego przykładem jest rodzina Kulczyków i utworzona w Austrii Kulczyk Privatstiftung. Pod kontrolą fundacji znajduje się 11 przedsiębiorstw generujących rocznie ok. 250 mln USD.

Posiadanie fundacji rodzinnej ma również korzyści podatkowe. Jak donoszą media, po śmierci Jana Kulczyka jego spadkobiercy nie zapłacili ani złotówki podatku z ponad 16 mld zł odziedziczonego majątku. Głównie dzięki temu, że majątek posiada fundacja rodzinna Kulczyk Privatstiftung z siedzibą w Wiedniu.

Podsumowanie

Z dzisiejszego artykułu można wyciągnąć kilka wniosków.

Po pierwsze, Polska nie będzie pierwszym krajem, który planuje dać firmom rodzinnym narzędzia do ochrony ich majątku przed roztrwonieniem przez kolejne pokolenia.

Po drugie i co moim zdaniem ważniejsze, przykłady rodzin, które zdecydowały się na utworzenie fundacji rodzinnych pokazują, że jest to rozwiązanie bardzo cenione przez wyjątkowo majętne rodziny. Warto korzystać z doświadczenia ludzi bogatych i brać wzór z podejmowanych przez nich działań w celu ochrony interesu rodziny, majątku i biznesu.

Jak widać fundacja rodzinna może pełnić wiele funkcji. Może zapewniać zabezpieczenie finansowe rodzinie. Może także gwarantować pozostanie firmy w rodzinie i uniemożliwić jej zbycie. Dodatkowo, fundacja rodzinna może wspierać inne „pozarodzinne” inicjatywy: kulturalne czy charytatywne.

Wyczekuję wprowadzenia do polskiego systemu fundacji rodzinnej. Wierzę, że tysiące przedsiębiorców podejmą działania mające zapewnić bezpieczeństwo rodzinie oraz prowadzonym przedsiębiorstwom.