Spadkobiercy mogą odetchnąć. Prawo zmienia się na ich korzyść.

Z dniem 18 października 2015 roku weszła w życie Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.539) w zakresie dotyczącym m.in. prawa spadkowego.

Nowelizacja ta była i jest nadal szeroko komentowana w środowisku prawników, ponieważ niezwykle istotnie wpływa na sytuację przyszłych spadkobierców.

Zmiany te oddziałują również na sukcesorów, jako przejmujących biznes nestora po jego ewentualnej śmierci.

Najważniejsze i kluczowe w mojej ocenie zmiany w kwestii spadków dotyczą:

• przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza,
• instytucji wykazu inwentarza.

Zwiększenie zakresu stosowania dobrodziejstwa inwentarza

Zmiana ta, która rewolucjonizuje (przynajmniej częściowo) prawo spadkowe dotyczy art. 1015 § 2 kodeksu cywilnego. Dotychczas spadkobierca, który nie złożył oświadczenia w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o swoim powołaniu, dziedziczył wprost tzn. z pełną odpowiedzialnością za wszelkie długi spadkodawcy.

Nowelizacja wywraca tę zasadę do góry nogami i stanowi, że w przypadku braku oświadczenia spadkobiercy w terminie 6 miesięcy zakłada się, że przyjął on spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Co ta zmiana oznacza w praktyce? Spadkobierca, który pozostał bierny w stosunku do swojego powołania, został otoczony zwiększoną ochroną. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza bowiem, że spadkobierca ogranicza swoją odpowiedzialność za długi spadkodawcy do wysokości wartości spadku.

Jeżeli zatem nastąpi śmierć nestora, a oprócz swojego majątku w postaci przedsiębiorstwa pozostawił on długi, których spłaty domagać się będą wierzyciele, to nawet jeżeli sukcesorzy nie wykażą żadnej inicjatywy, ich osobisty majątek jest bezpieczny.
Bezzasadne zdaje się chyba pytanie czy zmiana jest korzystna dla wierzycieli. Odpowiedź nasuwa się sama…

Wykaz inwentarza – nowy sposób na ujawnienie przedmiotów należących do spadku.

Ustawa z dnia 20 marca 2015 roku wprowadza do kodeksu cywilnego nowe przepisy: 10311-10314. Dotyczą one nowopowstałej konstrukcji, a mianowicie wykazu inwentarza.

W myśl tych przepisów, spadkobierca (lub kilku spadkobierców wspólnie) może złożyć, sporządzony według ustalonego wzoru, wykaz inwentarza. Jest on spisem przedmiotów należących do spadku oraz przedmiotów zapisów windykacyjnych, zawierającym ich wartość/ceny, jak również spisem długów spadkowych i ich wysokości.

Nowością jest również to, że wykaz inwentarza może być sporządzony samodzielnie przez spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu. Wykaz sporządzony w ten sposób, osoby te mogą złożyć w sądzie lub przed notariuszem (zostaje w takim przypadku objęty protokołem). Składający ma prawo go uzupełniać, jeżeli z czasem ujawnią się nowe przedmioty lub długi – pominięte w pierwotnie złożonym wykazie.

Kto skorzysta na zmianie prawa spadkowego?

Nowe przepisy obowiązują od 18 października 2015 roku.

Jak wskazał w Ustawie o zmianie ustawy prawodawca, nowe przepisy nie obowiązują w sprawach spadków otwartych przed dniem wejścia w życie Ustawy. W związku z tym spadki otwarte przed 18 października 2015 roku i spadkobiercy uczestniczący w tych postępowaniach, korzystają jeszcze ze starych przepisów.

Jednoznacznie oceniam wprowadzone zmiany jako słuszne i uzasadnione. Spadkobiercy oraz z pewnością sukcesorzy firm rodzinnych mogą podziękować ustawodawcy za poszerzenie zakresu ich ochrony. Mam jednak na uwadze, co muszą czuć obecnie wierzyciele spadkodawców, bo zmiany w zakresie sposobu przyjmowania spadku, dość skutecznie utrudniają im dochodzenie swoich należności.