Fundacja rodzinna – czym jest i jak ją założyć?

Większość z ponad 800 tys. firm rodzinnych w Polsce planuje sukcesję w ciągu najbliższych lat. To jest jeden z głównych powodów, dlaczego tak ważne są prace nad ustawą wprowadzającą do polskiego porządku prawnego fundacje rodzinne.

Fundacja rodzinna pozwoli właścicielom na przekazanie firmy gotowym do kontynuowania działalności sukcesorom, a jednocześnie ochroni ją przed chęcią szybkiego wzbogacenia się rodziny i sprzedaniem biznesu.

Wszystko wskazuje na to, że przepisy ustawy o fundacjach rodzinnych zostaną przyjęte jeszcze w pierwszej połowie 2021 r., a zaczną obowiązywać od stycznia 2022 r. Dlatego właśnie teraz jest dobry moment, żeby zastanowić się czy już na początku 2022 r. warto założyć fundację rodzinną?

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna jest rozwiązaniem wzorowanym na brytyjskim truście. Ma pozwalać na ochronę interesów firmy przy jednoczesnym zabezpieczeniu osób bliskich fundatorowi.

Z tego powodu fundator będzie mógł zarządzać majątkiem firmy również w celu spełnienia świadczeń na rzecz wskazanego beneficjenta: w celach utrzymania lub kształcenia go czy realizacji celów społecznie lub gospodarczo korzystnych. Jednak w głównej mierze fundacja rodzinna ma chronić a najlepiej pomnażać majątek rodzinny.

Zgodnie z aktualnym projektem ustawy, fundacja rodzinna będzie mogła być właścicielem wyłącznie udziałów w firmach rodzinnych. W celu dywersyfikacji działalności inwestycyjnej fundacja będzie mogła również inwestować w start-upy oraz nabywać mniejszościowe udziały w już istniejących firmach.

Firma na pokolenia

Bardzo istotną cechą fundacji rodzinnej jest zapobieganie rozdrobnieniu akcjonariuszy, dzięki czemu trudniej będzie o wrogie przejęcie polskich spółek rodzinnych. Obecnie często spotykanym problemem jest sprzedaż rodzinnej firmy, najczęściej obcemu kapitałowi. Co prawda rodzina się wzbogaca, ale jest to tylko jednorazowy zastrzyk funduszy, który z perspektywy czasu nie jest dla rodziny tak korzystny, jak zachowanie firmy.

Sprzedaż firm rodzinnych prowadzi do przejmowania przez obcy kapitał prężnie działających na polskim rynku biznesów, które nie tylko mają doświadczoną kadrę ale przede wszystkich markę i renomę. Dzięki rozwiązaniom, jakie proponuje fundacja rodzinna stanie się możliwe zakładanie firm rodzinnych, które będą mogły trwać przez pokolenia.

Kto może założyć fundację rodzinną?

Aktualny projekt ustawy przewiduje, że w określonych sytuacjach fundacja rodzinna będzie mogła być założona przez jedną lub więcej osób fizycznych posiadających pełną zdolność do czynności prawnych. Możliwość taka dotyczy trzech rodzajów sytuacji:

1. gdy założyciele pozostają wobec siebie w relacji pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia,
2. kiedy przez co najmniej siedem lat przed utworzeniem fundacji osoby te były członkami zarządu lub rady nadzorczej tej samej osoby prawnej,
3. dotyczy osób będących przez co najmniej siedem lat przed utworzeniem fundacji wspólnikami tej samej spółki.

Z przepisów wynika więc, że fundacja rodzinna będzie mogła być założona również przez kilka rodzin pod warunkiem, że posiadają one udziały w tej samej firmie.

Kto może być beneficjentem?

W celu zapobiegania obchodzeniu w przyszłości przepisów prawa podatkowego oraz spadkowego, ustawa określa wąskie grono podmiotów mogących stać się beneficjentem fundacji. Jest to w pierwszej kolejności najbliższa rodzina fundatora, określona zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Beneficjentem mogą być również organizacje pożytku publicznego.

Jednak statut fundacji – będący jej fundamentalnym dokumentem – może wprowadzać dodatkowe wymagania, które muszą zostać spełnione przez wymienione wyżej podmioty, aby móc być beneficjentami fundacji rodzinnej. Pozwala to na jeszcze pełniejszą kontrolę dysponowania majątkiem rodzinnym.

Jak założyć fundacje rodzinną?

Projekt ustawy przewiduje, że fundacja rodzinna będzie musiała być wpisana do rejestru prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy. Podstawowym dokumentem, bez którego fundacja nie będzie mogła zaistnieć będzie jej statut. To w nim znajdą się wszystkie podstawowe ustalenia takie jak jej nazwa, cel, siedziba, wysokość funduszu operatywnego itp. Dalej fundator będzie zobowiązany do wniesienia do fundacji rodzinnej funduszu operatywnego w wysokości odpowiadającej wartości zobowiązań fundacji w pierwszym roku tej fundacji, ale w kwocie nie niższej niż 100 tys. zł.

Niezbędne będzie również wyznaczenie zarządu, pełniącego rolę organu zarządzającego fundacji oraz ewentualnie rady protektorów o charakterze organu nadzorczego.

Fundacja rodzinna nie dla wszystkich

Fundacja rodzinna przyniesie wiele dobrego dla firm rodzinnych jednak nie jest ona rozwiązaniem, które powinno być wprowadzane przez wszystkich. Decyzja o założeniu fundacji rodzinnej powinna zostać dostosowana do aktualnej sytuacji rodzinnej oraz kultury biznesowej współpracy w rodzinie.

Podsumowanie

Warto pamiętać, że w ciągu najbliższych kilku miesięcy przepisy o fundacjach rodzinnych mogą się zmienić. Dlatego należy trzymać rękę na pulsie i na bieżąco oceniać korzyści płynące dla firmy z założenia fundacji rodzinnej.

Szołajski Legal Group od kilku lat wspiera proces sukcesji wielu firm rodzinnych. Wprowadzenie fundacji rodzinnej w Polsce oceniamy jako rozwiązanie pożądane, oczekiwane i konieczne.

Będziemy na bieżąco informować o przebiegu prac na polską ustawą o fundacjach rodzinnych oraz o zaletach tego rozwiązania. Pozostańmy w kontakcie.