Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi

Tzw. dyrektywa CRM ma za zadanie harmonizację zasad działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, czyli przede wszystkim prawami do utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów.

Na grunt polski implementuje ją ustawa z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. W tym artykule przedstawimy zakres regulacji nowej ustawy oraz prezentowane w niej zasady zbiorowego zarządzania.

Nowa ustawa

Nowa ustawa o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi obowiązuje od 19 lipca 2018 r. Stanowi ona implementację do polskiego systemu prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z dnia 26 lutego 2014 r. (zwaną dyrektywą CRM) w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych, dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym.

Zakres regulacji nowej ustawy

Ustawa o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi reguluje w szczególności:

1. źródła uprawnień organizacji zbiorowego zarządzania do zarządzania prawami uprawnionych (umowa o zbiorowe zarządzanie, umowa o reprezentacji, ustawa);
2. zasady uzyskiwania członkostwa w organizacji zbiorowego zarządzania;
3. zasady udzielania i cofania zezwoleń na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi;
4. zasady zawierania i rozwiązywania umów o zbiorowe zarządzanie;
5. prawa przysługujące uprawnionemu, niebędącemu członkiem organizacji zbiorowego zarządzania, ale reprezentowanemu przez taką organizację.

Zasady zbiorowego zarządzania

Nowa ustawa wprowadziła zasady zbiorowego zarządzania, którymi powinny się kierować organizacje zarządzające zbiorowymi prawami autorskimi i prawami pokrewnymi:

1. postulat wyraźnego określenia podstawy wykonywania zbiorowego zarządu;
2. zasadę, zgodnie z którą organizacja zbiorowego zarządzania nie może, bez ważnych przyczyn, odmówić objęcia praw autorskich i praw pokrewnych w zbiorowy zarząd, w zakresie udzielonego jej zezwolenia;
3. zasadę jednakowego traktowania uprawnionych, bez względu na podstawę prawną zbiorowego zarządzania ich prawami;
4. obowiązek starannego zbiorowego zarządzania prawami, w szczególności regularnego podziału i wypłaty przychodów z praw.