Prawne czy ekonomiczne? Które opinie przeważą w podjęciu uchwały SN?

Zainteresowanym tematem kredytów frankowych przypominam, że Sąd Najwyższy miał wydać kluczową dla Frankowiczów i banków uchwałę w pełnym składzie Izby Cywilnej. Termin posiedzenia całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego został wyznaczony na 2 września. Pierwotnie uchwały oczekiwano od marca do połowy maja, jednak 11 maja sędziowie zdecydowali o odroczeniu jej bez terminu i zwrócili się o zajęcie stanowiska przez Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Finansowego, Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Komisji Nadzoru Finansowego. Rzecznik prasowy SN Aleksander Stępkowski tłumaczył ten fakt „świadomością doniosłości zarówno społecznej, jak i gospodarczej, jakie jego decyzje będą miały dla Polaków”.

Urzędy, które zostały w maju poproszone przez sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego o przedstawienie opinii w sprawach frankowych, już przesłały swoje stanowiska. Jak łatwo się domyślić, opinie są skrajnie różne. Opinie RPO i RPD zawierają więcej odniesień prawnych i są wyraźnie pozytywne dla kredytobiorców, natomiast opinie KNF i NBP mają charakter bardziej ekonomiczny i nie są korzystne dla Frankowiczów. Teraz trzeba zaczekać na zajęcie stanowiska przez sędziów SN poprzez ogłoszenie uchwały o rozbieżnościach w wykładni przepisów prawa w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego.

Które argumenty – prawne czy ekonomiczne – w większym stopniu przekonają sędziów Izby Cywilnej? Przekonamy się prawdopodobnie jutro, dzisiaj natomiast przedstawimy wszystkie – skrajnie sprzeczne – stanowiska 5 instytucji.

Już teraz zapraszamy do zapisów na webinar (zapisuję się)! Podczas webinaru omówimy uchwałę Sądu Najwyższego z 2 września 2021 r. (lub konsekwencje braku jej podjęcia?) Przypominamy, webinar Kancelarii Szołajski Legal Group rozpocznie się 2 września o godz. 20.00!

Opinia Rzecznika Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar stwierdził, że „należy zapewnić, aby uchwała w sprawie kredytów walutowych nie była podważana ze względu na nieprawidłową obsadę sądu. Zasadnym jest przed podjęciem uchwały wyłączenie od orzekania w jej przedmiocie osób, które uzyskały powołanie z rażącym naruszeniem prawa”. RPO podkreślił, że konieczne jest prawidłowe przeniesienie na grunt krajowy wytycznych orzecznictwa TSUE. Zdaniem Adama Bodnara „nie istnieje obecnie na tle prawa polskiego możliwość zastąpienia abuzywnej klauzuli przeliczeniowej przepisem prawa”. Ponadto według oceny RPO „roszczenia banku o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, powinny zostać uznane za niedopuszczalne w świetle standardu ochrony konsumenta”.

Opinia Rzecznika Praw Dziecka

Według Mikołaja Pawlaka, Rzecznika Praw Dziecka, podczas rozstrzygania spraw dotyczących kredytów walutowych Sąd Najwyższy powinien zbadać, czy umowy zawierające niedozwolone klauzule, skutkujące faktem zubożenia kredytobiorców, nie doprowadziły do wyzysku dzieci. Zgodnie z art. 72 Konstytucji RP państwo zapewnia ochronę praw dziecka, a każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka między innymi przed wyzyskiem. Ponadto określił, że „prawa dziecka powinny znajdować silniejszą ochronę niż prawa konsumenta poprzez szerszy zakres przedmiotowy, jak i bezpośrednią skuteczność przepisu oraz jego bezwarunkowy charakter”. Rozwiązanie zaproponowane w opinii ma charakter sprawiedliwej i odpowiedzialnej formy w całokształcie systemu kredytowego, a jednocześnie w najpełniejszy sposób chroni prawa dziecka.

Opinia Rzecznika Finansowego

Rzecznik Finansowy Mariusz Golecki zapewniał, że kierowany przez niego urząd będzie nadal bezwzględnie wspierał konsumentów, korzystając ze wszelkich prawnie dostępnych instrumentów we wszystkich rodzajach spraw. Ponadto opowiedział się przeciw możliwości pobierania przez bank wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. RF w swoim stanowisku podkreślił znaczenie bogatego orzecznictwa TSUE w zakresie ochrony kredytobiorców oraz nadrzędnego celu wprowadzenia przepisów prawa unijnego w zakresie ochrony konsumenta.

Opinia Komisji Nadzoru Finansowego

Według KNF i przewodniczącego Jacka Jastrzębskiego, dla banków to ugody byłyby najlepszym rozwiązaniem problemu kredytów walutowych, gdyż wyniknął on ze wzrostu kursu walutowego, a nie ze stosowania klauzul abuzywnych. Scenariusz polubowny KNF zakłada swoiste zrównanie sytuacji kredytobiorców walutowych z kredytobiorcami złotowymi. Zdaniem nadzoru problem kredytów walutowych wynika „przede wszystkim ze zmian kursu złotego do franka szwajcarskiego i masowego przyjmowania przez klientów ryzyka walutowego, a nie z prawnych aspektów dotyczących konstrukcji umów, w szczególności z ewentualnej abuzywności ich klauzul”. Proponowany przez KNF wariant ugodowy to koszt dla sektora bankowego na poziomie 34,5 mld zł.

Opinia Narodowego Banku Polskiego

Według Prezesa Narodowego Banku Polskiego Adama Glapińskiego w stanowisku dla SN „w przypadku walutowych kredytów mieszkaniowych, dla których stwierdzono abuzywność klauzul przeliczeniowych, proporcjonalne byłoby zastąpienie kursu z umowy innym kursem wynikającym z prawa lub zwyczajów”. Zdaniem NBP wartym rozważenia jest rozwiązanie konsensualne, tj. aby ewentualnie nowy stosunek prawny łączący strony miał charakter złotowego kredytu mieszkaniowego, zabezpieczonego hipotecznie na nieruchomości będącej pierwotnym zabezpieczeniem walutowego kredytu mieszkaniowego. Prezes NBP wskazuje, że w razie unieważnienia umowy, banki powinny dochodzić wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z kapitału.

Wnioski

2 września Izba Cywilna Sądu Najwyższego zadecyduje o przyszłości kredytów frankowych w Polsce.

Od marca kredytobiorcy i banki oczekują na odpowiedź na 6 pytań Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego w sprawach dotyczących kredytów walutowych.

5 instytucji tj. RPO, RPD, RF, KNF i NBP zajęło stanowiska w tej sprawie. Opinie są skrajnie odmienne, dla kredytobiorców pozytywne są od RPO, RPD i RF, dla banków natomiast przedstawione przez NBP oraz KNF.

Podjęcie uchwały całej Izby Cywilnej SN jest niewątpliwie ważnym krokiem dla jednolitej i stabilnej linii orzecznictwa w polskich sądach oraz kluczową datą w historii sądowych sporów frankowiczów z bankami.

Już 2 września Izba Cywilna Sądu Najwyższego zadecyduje o przyszłości kredytów frankowych w Polsce. Zapraszamy do zapisów na webinar tutaj!