Prawo do autorstwa utworu

Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, czytamy w art. 16 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Zatem zakres osobistych praw autorskich nie został ograniczony. Temat ten podejmowałem wcześniej m. in. tutaj.

Zgodnie z wspomnianym art. 16 twórca ma prawo w szczególności do:

• autorstwa utworu,
• oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo,
• nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania,
• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Co ważne, osobiste prawa majątkowe – podobnie jak majątkowe prawa autorskie – podlegają ochronie. Katalog roszczeń twórcy, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, zawiera art. 78 prawa autorskiego. Zgodnie z treścią ust. 1, twórca może m. in. żądać zaniechania tego działania.

Warto zwrócić uwagę, że w pierwszym zdaniu, przepis ten mówi o zagrożeniu cudzym działaniem, a nie tylko o samym naruszeniu. Jeżeli zaś dojdzie do naruszenia osobistych praw majątkowych, twórca może żądać, aby osoba dopuszczająca się naruszenia dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków. W szczególności, aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie.

Jeżeli zaś naruszenie było zawinione, sąd może:

• przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na żądanie twórcy
• zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

Ustalenie rozmiaru naruszenia osobistych praw autorskich

Sprawę naruszenia art. 16 prawa autorskiego, Sąd Apelacyjny w Warszawie rozpatrywał 29 sierpnia 2018 r. (w sprawie o sygn. akt I ACa 415/17). Jak wskazał Sąd, wspólnym elementem trzech naruszeń do których doszło w sprawie, było nieoznaczenie autorstwa utworów.

„Naruszone w ten sposób prawo osobiste powódki do oznaczenia autorstwa, niewątpliwie było dla niej źródłem przykrych doznań, frustracji wynikającej z faktu, że pewien krąg odbiorców zapozna się z jej utworami jako utworami anonimowymi.” (I ACa 415/17)

Powyższy fragment uzasadnienia wskazuje m. in. na to, jak potencjalni autorzy mogą argumentować i wykazywać ewentualne skutki naruszenia osobistych praw autorskich.

W ocenie sądu, jakkolwiek wyrządzona krzywda nie wymaga dalszego dowodzenia, bo jest ona oczywista, to dla oceny jej rozmiaru znaczenie ma także to, jak szeroki był zakres naruszenia, czyli jak duży krąg odbiorców mógł zapoznać się z utworem, którego nie opatrzono imieniem i nazwiskiem autorki.

Podsumowanie

Na zakończenie warto podkreślić, że sam zakres naruszenia, czyli informacja, do ilu osób mógł dotrzeć utwór nieopatrzony imieniem i nazwiskiem autora, jest bez znaczenia do stwierdzenia, czy doszło do naruszenia prawa autora do autorstwa utworu.