Od marca narasta oczekiwanie na uchwałę w sprawie kredytów frankowych, która została podjęta na wniosek Pierwszej Prezes SN. Prawdopodobnie 2 września, uzyskane odpowiedzi na 6 pytań powinny rozstrzygnąć istotne kwestie związane z kredytami frankowymi i wpłynąć na stabilne, jednolite orzecznictwo w polskich sądach. Uchwała SN będzie miała kluczowe znaczenie dla sytuacji prawnej kredytobiorców. Podczas orzekania w sprawach frankowych, sędziowie sądów powszechnych będą rozstrzygać zgodnie z uchwałą pełnego składu Izby Cywilnej.

Warto przypomnieć, że w maju Izba Cywilna SN poprosiła 5 instytucji o przedstawienie stanowisk w sprawie hipotek frankowych. Jedne są korzystne dla Frankowiczów – to opinie Rzecznika Praw Dziecka i Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Finansowego, inne zaś – opinie Komisji Nadzoru Finansowego i Narodowego Banku Polskiego skrajnie sprzyjają bankom.

Czy przeważą argumenty prawne czy ekonomiczne – okaże się niebawem. Zarówno Frankowicze, jak i banki oczekują kluczowej uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.

Co dotychczas ujednolicono?

1. Teoria 2 kondykcji czy teoria salda

W wyroku z 7 maja 2021 r. SN opowiedział się za teorią 2 kondykcji, wskazując, że roszczenia banku i konsumenta są niezależne, dlatego nie ulegają automatycznie wzajemnej kompensacji.

2. Bieg przedawnienia

Podobnie 7 maja, w uchwale III CZP 6/21 Sąd wskazał, że kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna.

Co wymaga ujednolicenia?

Pierwsza kwestia dotyczy ustalenia: czy umowa zawierająca klauzule niedozwolone może zostać utrzymana w mocy prawnej w oparciu o LIBOR + marża, czy też wykluczenie klauzul abuzywnych prowadzi do całkowitego jej upadku. Warto zaznaczyć, że zarówno ustalenie nieważności czy odfrankowienie są korzystnym rozwiązaniem dla kredytobiorców. Statystycznie dominującym rozstrzygnięciem w polskich sądach jest nadal nieważność. Aktualnie na ponad 90 proc. wygranych spraw około 85 proc. kończy się stwierdzeniem nieważności umowy kredytowej. Mimo propozycji ugodowych ze strony banków pozwów znacząco przybywa.

Druga kwestia dotyczy ewentualnego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Aktualnie nie ma rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych w tym temacie, a ilość spraw, w których strony domagają się wynagrodzenia za korzystanie z kapitału jest znikoma. Można raczej określić to formą straszaka ze strony banku, który ma zniechęcić kredytobiorców od dochodzenia należnych im roszczeń na drodze sądowej.

Wnioski

Opóźnienie uchwały SN spowodowało częściowe zawieszanie postępowań w sprawach kredytów frankowych. Jednakże brak uchwały SN nie wpłynął negatywnie na orzecznictwo w tym zakresie. Statystyki potwierdzają, że nadal w ponad 90 proc. spraw Frankowicze wygrywają, a sądy w większości orzekają na masową skalę.

Według danych Ministerstwa Sprawiedliwości w pierwszym kwartale przybyło 14 tysięcy nowych spraw dotyczących kredytów frankowych. W wyrokach natomiast dominuje stwierdzenie nieważności kredytu, to aż 85 proc. spraw.

Przewlekłość postępowań sądowych zniechęca banki do zawierania ugód i zwiększa prawdopodobieństwo gorszych warunków ugodowych dla klientów.

Propozycje ugodowe zawarte w pilotażowych programach są niekorzystne dla kredytobiorców, dopóki nie ulegną zmianom, nie skłonią do ich zawierania. Przystając na ofertę banku dotyczącą ugody, przeciętny Frankowicz może liczyć na oszczędności rzędu 13-25 proc. aktualnych kosztów i wielkości kapitału pozostającego do spłaty. Ponadto z zapowiedzi banków wynika, że tylko osoby decydujące się na postępowanie sądowe mogą liczyć na propozycje ugodowe. Banki wstrzymują się z decyzjami oczekując uchwały Izby Cywilnej SN.