Zdarza się, że prowadzący przedsiębiorstwo poprzez rozdysponowanie składników swojego majątku zmniejsza czy wręcz udaremnia możliwość spełnienia zobowiązania wobec wierzycieli. Powstaje pytanie, kiedy takie zachowanie oznacza odpowiedzialność karną?
Kiedy darowizna może być przestępstwem?
W art. 300 § 1 Kodeksu karnego przewidziano jako formę zachowania sprawczego darowanie składników majątku. W doktrynie zaprezentowano pogląd, iż w tym przypadku należy się odnieść do potocznego znaczenia pojęcia „darowuje”, bez ograniczenia tylko do umowy darowizny. Sprawca ma wypełniać omawiane znamię czynu zabronionego, gdy ofiarowuje dane składniki dobrowolnie, nieodpłatnie na własność albo rezygnuje z odebrania takich składników. Warto przeanalizować tę sytuację bliżej.
Przestępstwem może byś nie tylko umowa darowzny
Darowanie składników majątku dotyczy tego rodzaju aktów o nieodpłatnym charakterze, które skutkują udaremnieniem czy uszczupleniem zaspokojenia wierzyciela. Oprócz wspomnianej wyżej umowy darowizny (art. 888 i nast. k.c.) przykładami takich działań mogą być:
- zwolnienie z długu (art. 508 k.c.),
- pactum de non petendo (umowa, mocą której wierzyciel zobowiązuje się nie dochodzić od dłużnika należnego mu świadczenia),
- cofnięcie pozwu w połączeniu ze zrzeczeniem się roszczenia (art. 203 k.p.c.),
- zrzeczenie się własności (art. 179 k.c.),
- porzucenie rzeczy w zamiarze wyzbycia się jej własności (art. 180 k.c.),
- zrzeczenie się ograniczonego prawa rzeczowego – w tym hipoteki (art. 246 k.c.).
Powyższy spis oczywiście nie wyczerpuje wszystkich tego rodzaju wypadków. Warto pamiętać, że prawo bardzo szeroko ujmuje sytuacje, w których dochodzi do udaremnienia czy uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela, co naraża przedsiębiorcę na odpowiedzialność karną z art. 300 k.k.
Dlatego prowadząc działalność gospodarczą należy z jednej strony – rozważnie dokonywać aktów darowania składników majątku, zaś z drugiej strony – uważnie przyglądać się tego typu działaniom podejmowanym przez wierzycieli.