Odpowiedzialność cywilnoprawna i karnoprawna w fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem, w tym z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Odpowiedzialności tej nie można
wyłączyć ani ograniczyć bez zgody wierzyciela. Granicą odpowiedzialności za zobowiązania
fundatora jest wysokość wniesionego przez niego mienia do fundacji rodzinnej.
Innymi słowy, jeżeli fundator miał zobowiązania wobec wierzycieli przed ustanowieniem fundacji
rodzinnej, to również fundacja rodzinna będzie ponosiła odpowiedzialność majątkową wobec jego
wierzycieli, ale do wysokości wniesionego majątku przez fundatora.
Odpowiedzialność cywilnoprawna
Zgodnie z art. 8 ustawy o fundacji rodzinnej, fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem
za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem, w tym z tytułu obowiązku alimentacyjnego.
Stosowna granica limitu odpowiedzialności wynikająca z art. 9 ustawy została ustalona do wysokości
mienia wniesionego przez fundatora. Przy czym wartość określana jest według stanu z chwili
wniesienia mienia do fundacji rodzinnej, a nie według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.
W przypadku, gdy fundacja rodzinna posiada więcej niż jednego fundatora, odpowiedzialność
solidarna fundacji rodzinnej funkcjonuje jedynie w stosunku do zobowiązań danego fundatora. Zatem
nie rozciąga się na odpowiedzialność drugiego fundatora, który nie posiadał zobowiązania wobec
osób trzecich przed ustanowieniem fundacji rodzinnej.
Ta regulacja prawna dotycząca odpowiedzialności cywilnoprawnej jest rozwiązaniem naturalnym,
gdyż założenie fundacji rodzinnej nie może prowadzić do pogorszenia sytuacji wierzycieli
fundatora za zobowiązania powstałe przed powołaniem do życia fundacji rodzinnej. Inne rozwiązanie
mogłoby przyczynić się do nadużywania prawa i rozwijania praktyki unikania odpowiedzialności.
Odpowiedzialność za obowiązek alimentacyjny fundatora
Fundacja rodzinna odpowiada także za wykonanie powstałego po jej ustanowieniu obowiązku
alimentacyjnego obciążającego fundatora. Jeżeli egzekucja obowiązku alimentacyjnego
powstałego po ustanowieniu fundacji rodzinnej z majątku fundatora okaże się bezskuteczna, wtedy to
uprawniony może prowadzić egzekucję z majątku fundacji rodzinnej.
Warto podkreślić, że przedstawione regulacje nie stanowią przeszkody prawnej do wniesienia
powództwa przeciwko fundacji rodzinnej zanim egzekucja z majątku fundatora okaże się
bezskuteczna. W praktyce oznacza to, że solidarna odpowiedzialność fundacji rodzinnej z jej
fundatorem zależy od wierzyciela – od kogo będzie domagać się zaspokojenia należnych
wymagalnych roszczeń.
Odpowiedzialność członków zarządu, rady nadzorczej, likwidatora
Kolejna regulacja dotycząca odpowiedzialności cywilnoprawnej jest określona w art. 75 ust. 1 ustawy
o fundacji rodzinnej. Według tego przepisu członek zarządu, członek rady nadzorczej oraz likwidator
odpowiadają wobec fundacji rodzinnej za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem
sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu, chyba że nie ponoszą winy.
Członek zarządu, członek rady nadzorczej oraz likwidator nie naruszają obowiązku dołożenia
należytej staranności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec fundacji rodzinnej, działają w
granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii,
które muszą być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.
Odpowiedzialność karnoprawna
W przepisach ustawy zdefiniowano występki godzące w obowiązki informacyjne nałożone na fundację
rodzinną przez art. 84 ustawy, dotyczące terminowego przekazywania przez fundację rodzinną
konkretnych danych na żądanie organu Krajowej Administracji Skarbowej.
Na mocy powyższego przepisu ustawy fundacja rodzinna jest zobowiązana przekazać dane zawarte
na liście beneficjentów, spis mienia oraz informacje o świadczeniach lub mieniu przekazanym w
związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, w tym ich rodzaju, wysokości świadczeń lub wartości
mienia, terminie i sposobie spełnienia świadczeń lub przekazaniu mienia.
Zgodnie z art. 128 ustawy o fundacji rodzinnej, kto będąc uprawnionym do prowadzenia spraw
fundacji rodzinnej samodzielnie lub łącznie z innymi osobami lub do jej reprezentowania nie wykonuje
obowiązku, o którym mowa w powyższym art. 84 podlega grzywnie od 240 stawek dziennych.
Takiej samej karze podlega również osoba, która utrudnia lub udaremnia wykonanie obowiązku
wynikającego z art. 84 ustawy tj. obowiązku informacyjnego przekazania danych organowi Krajowej
Administracji Skarbowej.
Ponadto ten, kto będąc uprawnionym do prowadzenia spraw fundacji rodzinnej samodzielnie lub
łącznie z innymi osobami lub do jej reprezentowania podaje nieprawdziwe informacje, o których mowa
w art. 84 ustawy podlega grzywnie od 360 stawek dziennych.
Podsumowanie
Ustawa o fundacji rodzinnej reguluje kwestie odpowiedzialności fundacji rodzinnej za zobowiązania
fundatora powstałe przed jej założeniem. Ustala też kwestię odpowiedzialności członków zarządu,
rady nadzorczej czy likwidatora. Przedstawione rozwiązania dają poczucie bezpieczeństwa
członkom fundacji rodzinnej oraz jasność podczas rozwiązywania powstałych problemów.
Kancelaria Szołajski Legal Group prowadzi sprawy związane z przeprowadzaniem skutecznie sukcesji w firmach rodzinnych oraz przygotowuje firmy rodzinne do zakładania fundacji rodzinnych w Polsce. Zapraszamy do kontaktu.
