Jak ustalić istotność odstąpienia od zatwierdzonego projektu?

Prawo budowlane przewiduje możliwość odstąpienia od projektu budowlanego. Co ważne, uprawnienie to dotyczy już zatwierdzonego projektu.

Jak stanowi art. 36a ust. 1 p.b. istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę, wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej.

Dodatkowo, prawo budowlane określa zakres, w jakim dochodzi do odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę. W myśl art. 36a ust. 5 p.b. obejmuje on:

  • projekt zagospodarowania działki lub terenu, z wyjątkiem urządzeń budowlanych oraz obiektów małej architektury,
  • charakterystyczne parametry obiektu budowlanego: kubaturę, powierzchnię zabudowy, wysokość, długość, szerokość i liczbę kondygnacji obiektu budowlanego, z zastrzeżeniem ust. 5a,
  • zapewnienie warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku 13 grudnia 2006 r., w tym osoby starsze,
  • zmianę zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części,
  • ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
  • wymagające uzyskania lub zmiany uzgodnień lub pozwolenia, które są wymagane do uzyskania pozwolenia na budowę lub dokonania zgłoszenia:
    • budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub
    • przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b.

Ocena istotności należy do organu administracyjnego

Odpowiedź na pytanie postawione w tytule dzisiejszego artykułu zawarł w wyroku z 7 czerwca 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny. Jak uznał Sąd ustalenie kwestii istotności odstąpienia zostało pozostawione do uznania organu administracyjnego.

W przedmiotowej sprawie, posiadającej sygnaturę akt II OSK 1899/17 Naczelny Sąd Administracyjny ocenił ponadto, że:

„z uwagi na szeroki zakres znaczeniowy przesłanek określonych w art. 36a ust. 5 p.b. oraz związane z tym różne możliwości interpretacyjne, okoliczność czy w danej sytuacji odstąpienie inwestora zostanie uznane za istotne czy nieistotne będzie wymagało wnikliwej i wszechstronnej oceny organu, przy uwzględnieniu charakteru inwestycji oraz zasad ogólnych wyrażonych w art. 4, art. 5 i art. 9.” (II OSK 1899/17)

Podsumowanie

Pamiętać należy, że kwestia istotności odstąpienia została pozostawiona uznaniu administracyjnemu. Organ nie posiada jednak pełnej dowolności podczas oceny istotności odstąpienia i jest związany m.in. zasadą wolności budowlanej (więcej o tej zasadzie przeczytasz tutaj.

Brak podatku od spadku po przedawnieniu

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w najnowszej interpretacji podatkowej potwierdził, że po przedawnieniu obowiązek zapłaty podatku od nowego składnika nie powstaje na nowo. W interpretacji nr 0111-KDIB2-2.4015.74.2019.1.HS z 21 czerwca 2019 r. uznaje, że po upływie pięciu lat od wydania postanowienia o nabyciu spadku, wobec ujawnionego po tym okresie nowego składnika majątku, nie ma obowiązku podatkowego.

Stan faktyczny

Podatnik nabył spadek po zmarłej matce w 2006 r., a postanowienie o nabyciu spadku sąd wydał 4 lipca 2006 r. Podatnik złożył w terminie zeznanie podatkowe i na podstawie decyzji urzędu skarbowego zapłacił podatek od spadku.

Jednakże w 2017 r. okazało się, że nieżyjąca matka nabyła spadek po swojej matce, a babce podatnika. W skład spadku wchodziło mieszkanie, sam zainteresowany jednak nie wiedział o tym wcześniej.

Interpretacja podatkowa

Podatnik chciał wiedzieć, czy musi zapłacić podatek od spadku nabytego przez matkę w 2017 r. Co za tym idzie, pytał również, czy musi składać korektę zeznania podatkowego.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że skoro upłynęło 5 lat od wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, podatnik nie jest zobowiązany do zapłaty podatku od spadku nabytego przez matkę w 2017 r. Nie musi także składać korekty zeznania podatkowego.

Zgodnie z art. 68 § 2 Ordynacji Podatkowej przedawnienie zobowiązania podatkowego następuje, jeśli w złożonej deklaracji nie zostały ujawnione wszystkie składniki spadku, a od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy, upłynęło już pięć lat.

Zatem Spadkobierca nie jest zobowiązany do uiszczenia podatku od spadku, ani nie ma obowiązku złożenia korekty zeznania podatkowego.

Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Spadkowej „ujawnienie dodatkowego składnika majątkowego po upływie terminu przedawnienia prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego nie powoduje ponownego powstania obowiązku podatkowego”.

 Wnioski

Zdaniem Szołajski Legal Group powyższa interpretacja jest korzystna dla podatników. Warto pamiętać o instytucji przedawnienia. Należy pamiętać również o obowiązku podatkowym w zakresie podatku od spadku.

Projekt budowlany a miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Organ udzielający pozwolenia na budowę musi sprawdzić zgodność rozwiązań przyjętych w projekcie budowlanym z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Obowiązek tak nakłada na organy administracji architektoniczno-budowlanej art. 35 ust. 1 p.b. Jak czytamy, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza m.in.:

zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu, a także wymaganiami ochrony środowiska.

Jak rozumieć obowiązek organu?

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, gdy na terenie objętym wnioskiem o udzielenie pozwolenia na budowę obowiązuje plan miejscowy, organ udzielający pozwolenia na budowę ma obowiązek sprawdzenia zgodności projektu z planem.

„Badanie zgodności z ustaleniami planu miejscowego dotyczy zarówno projektu zagospodarowania działki, jak i projektu architektoniczno-budowlanego i polegać powinno na dokładnej analizie zapisów obowiązującego na danym obszarze planu miejscowego, a w szczególności jego ustaleń dotyczących terenu przewidzianego do zainwestowania oraz dopuszczonych tym planem warunków i sposobów jego zabudowy.” (VIII SA/Wa 214/19)

W wyroku wydanym 15 maja 2019 r. Sąd wskazał, że w przypadku naruszeń organ zobowiązuje do usunięcia wskazanych nieprawidłowości. W postanowieniu określa termin ich usunięcia, a po jego bezskutecznym upływie wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu. Tym samym nie udziela pozwolenia na budowę (zgodnie z art. 35 ust. 3 p.b.).

Podsumowanie

Brak zgodności pomiędzy projektem budowlanym a planem zagospodarowania powoduje, że niemożliwe staje się zatwierdzenie projektu. W takiej sytuacji organ administracji architektoniczno-budowlanej nie może wydać pozwolenia na budowę.

Ułatwienia w nabywaniu nieruchomości rolnych

Przepisy, ktore znacznie łagodzą ograniczenia w gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi wchodzą w życie 26 czerwca 2019 r. na mocy nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Zwiększenie powierzchni

Po pierwsze, nowelizacja zwiększa powierzchnię nieruchomości rolnej, która może być nabyta przez osobę nie będącą rolnikiem indywidualnym z 0,3 ha do 1 hektara.

Oznacza to wyłączenie działek poniżej 1 ha spod rygorów ustawy. Dzięki zniesieniu tego ograniczenia prawo wychodzi naprzeciw oczekiwaniom nabywców nieruchomości inwestycyjnych.

Uproszenie w licytacjach

Po drugie, nowelizacja wyłącza wymóg posiadania statusu rolnika indywidualnego dla nabywania nieruchomości rolnych w toku postępowania egzekucyjnego i upadłościowego.

Dzięki temu rozwiązaniu zostanie rozładowany paraliż postępowań egzekucyjnych i upadłościowych. Dotychczas w licytacjach nieruchomości rolnej mogli brać udział tylko rolnicy indywidualni zamieszkujący gminę położenia nieruchomości lub gminę sąsiednią.

Zgoda KOWR

Po trzecie, nowelizacja precyzuje tryb postępowania oraz przesłanki nabycia nieruchomości rolnej w wyniku zgody udzielanej przez dyrektora generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Po nowelizacji, ustawa określa wymogwniosku o wyrażenie zgody.

Jasna i klarowana procedura wnioskowa to niewątpliwe ułatwienie dla nabywców nieruchomości rolnych, którzy znajdą w ustawie konkretne wymogi.

Osoby bliskie

Po czwarte, ustawodawca dostrzegł potrzebę zapewnienia sukcesji gospodarstwa rolnego poprzez rozszerzenie katalogu osób bliskich, uprawnionych do nabycia nieruchomości rolnej, o rodzeństwo rodziców oraz pasierbów.

Poszerzenie kręgu osób uprawnionych do sukcesji gospodarstwa rolnego to wyjście naprzeciw oczekiwaniom środowiska, dlatego należy oceniać je bardzo pozytywnie.

Wnioski

Nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego istotnie poprawi i usprawni obrót nieruchomościami rolnymi. Takie rozwiązania odpowiadają na krytykę dotychczasowych rygorystycznych zapisów ustawy.

Zdaniem Szołajski Legal Group nowelizacja przyczyni się do istotnego zwiększenia sprzedaży nieruchomości rolnych o powierzchni poniżej 1ha!

Kiedy można odstąpić od przepisów techniczno-budowlanych?

Stosowanie przepisów techniczno-budowlanych (art. 7 ust. 1 p.b.) jest obowiązkowe, jednakże prawo budowlane przewiduje możliwość odstępstwa. Uprawnienie to dotyczy jednak tylko przypadków szczególnie uzasadnionych.

Kiedy można odstąpić od stosowania przepisów?

Zgodnie z art. 9 ust. 1 p.b. w przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7 p.b. Odstępstwo to jednak:

  • nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia,
  • w stosunku do obiektów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 – ograniczenia dostępności dla osób niepełnosprawnych, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., w tym osób starszych, oraz
  • nie powinno powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych.

Po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, organ administracji architektoniczno-budowlanej, w drodze postanowienia udziela bądź odmawia zgody na odstępstwo.

Cel i przesłanki zastosowania odstąpienia

W wyroku z 11 kwietnia 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał cel art. 9 ust. 1 p.b. Jak uznał Sąd w sprawie o sygn. akt II OSK 1353/17, przepis ten ma umożliwić modyfikacje szczegółowych i bezwzględnie obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych w wyjątkowych stanach faktycznych, w których nie jest możliwe zastosowanie się do nich.

„Ocena, czy w danej sytuacji ma miejsce taki „szczególnie uzasadniony przypadek” należy do organów administracji architektoniczno-budowlanej, które powinny dokonać tego w oparciu o analizę materiału sprawy, w tym treści przepisu, od którego ma być udzielone odstępstwo, ukształtowanie nieruchomości, na której ma być realizowany obiekt, stan zagospodarowania nieruchomości sąsiednich, ocenę proponowanych rozwiązań w świetle wiedzy technicznej, itp. okoliczności.” (II OSK 1353/17)

Podsumowanie

Jak podkreślił NSA, badając konkretny stan faktyczny organy administracji winny mieć na uwadze, że każdy ma prawo do zabudowy nieruchomości gruntowej pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami.

Co to jest MDR i kogo obowiązuje?

Od 1 stycznia 2019 r. niektóre podmioty są zobowiązane do przekazywania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schematach podatkowych (MDR – Mandatory Disclosure Rules). Obowiązki te wynikają ze znowelizowanej ustawy Ordynacja Podatkowa.

Celem wdrożenia obowiązku raportowania schematów jest uszczelnienie systemu podatkowego i ograniczenie wykorzystywania przez podatników różnych form optymalizacji podatkowych.

Schemat podatkowy

Pojęcie „schemat podatkowy” jest szersze niż korzyść podatkowa i może dotyczyć sytuacji, w których korzyść podatkowa w ogóle nie występuje. Schematem podatkowym może być:

  1. rozwiązanie podatkowe, w którym występuje korzyść podatkowa,
  2. transfer aktywów,
  3. nieprzejrzysta struktura własności lub
  4. unikanie raportowania FATCA/CRS.

Poza obejściem prawa podatkowego czy optymalizacją podatkową, schematem podatkowym jest np. uzgodnienie biznesowe. Schemat podatkowy może dotyczyć wszystkich podatków, w tym podatku VAT.

Obowiązek raportowania

Dla schematów udostępnianych i/lub wdrażanych po 1 stycznia 2019 r. obowiązek raportowania przez promotora powstaje w ciągu 30 dni od następnego dnia po udostępnieniu schematu.

Zaś w przypadku schematów podatkowych wdrożonych w 2018 r., obowiązek raportowania został odroczony do 30 czerwca 2019 r.

Kogo dotyczy obowiązek raportowania?

Raportowanie schematów podatkowych dotyczy 3 kategorii podmiotów:

  1. Promotor– każda osoba, która opracowuje, oferuje lub udostępnia schemat podatkowy – doradcy podatkowi, radcy prawni, adwokaci oraz pracownicy instytucji finansowych doradzających klientom.
  2. Wspomagający– osoba, która podejmuje się udzielić pomocy dotyczącej opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia „uzgodnienia” – biegły rewident, notariusz, osoba świadcząca usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowy lub dyrektor finansowy, bank lub inna instytucja finansowa, ich pracownik.
  3. Korzystający– ten, komu udostępniane jest lub u kogo wdrażane jest uzgodnienie.

Kary za niewykonanie zgłoszenia

Brak dokonania zgłoszenia lub inna niezgodność z regulacjami w zakresie raportowania schematów podatkowych wiąże się z karami pieniężnymi:

  1. do 10 mln PLN w stosunku do podmiotu będącego promotorem,
  2. do 21,6 mln PLN w przypadku osób odpowiedzialnych za dokonanie zgłoszenia.

Podsumowanie

Szołajski Legal Group rekomenduje dokonanie stosownego audytu u przedsiębiorców w celu sprawdzenia, czy nie zachodzi obowiązek raportowania schematów podatkowych.

Warunki zachowania ochrony patentowej

Zgodnie z prawem własności przemysłowej, ochrona patentowa nie jest bezterminowa a patent może ulec wygaśnięciu. Art. 90 ust. 1 p.w.p. zawiera katalog przesłanek, których wystąpienie powoduje wygaśnięcie patentu, są to:

  • upływ okresu, na który został udzielony,
  • zrzeczenie się patentu przez uprawnionego przed Urzędem Patentowym, za zgodą osób, którym służą prawa na patencie,
  • nieuiszczenie w przewidzianym terminie opłaty okresowej albo
  • trwała utrata możliwości korzystania z wynalazku, z zastrzeżeniem art. 937, z powodu braku potrzebnego do tego materiału biologicznego, który stał się niedostępny i nie może być odtworzony na podstawie opisu.

Uzupełnieniem jest ust. 2 tego artykułu, zgodnie z którym w sprawach, o których mowa w ust. 1 pkt 2-4, Urząd Patentowy wydaje decyzje stwierdzające wygaśnięcie patentu.

Obowiązek uiszczenia opłaty okresowej

Regulacja dotycząca terminu do uiszczenia opłaty została opisana w art. 224 p.w.p. Ustęp 1 wskazuje, że termin  opłaty za pierwszy okres ochrony, określonej w decyzji o udzieleniu patentu, prawa ochronnego lub odpowiednio prawa z rejestracji, wynosi trzy miesiące od daty doręczenia wezwania.

Jednocześnie zgłaszający może uiścić opłatę za dalsze rozpoczęte okresy ochrony lub opłatę wymaganą do przedłużenia ochrony na okresy rozpoczęte przed tym terminem.

Co bardzo istotne opłaty za dalsze okresy ochrony są uiszczane z góry (z zastrzeżeniem ust. 1) nie później niż w dniu, w którym upływa poprzedni okres ochrony (art. 224 ust. 2).

Jednak z punktu widzenia dzisiejszego artykułu, kluczowym przepisem jest ust. 3. Zgodnie z jego brzmieniem, opłaty, o których mowa w ust. 2, można uiszczać również w ciągu sześciu miesięcy po upływie terminu określonego w ust. 2, przy równoczesnym uiszczeniu opłaty dodatkowej w wysokości 30% opłaty należnej. Termin ten – zgodnie z treścią regulacji – nie podlega przywróceniu.

NSA o art. 224 ust. 5 p.w.p.

W tej kwestii ciekawe orzeczenie wydał 15 kwietnia 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny. W sprawie o sygn. akt II GSK 1019/17 uznał on, że stwierdzenie wywiązania się przez uprawnionego z warunków określonych art. 224 ust. 4 p.w.p., tzn. uregulowanie opłaty należnej wraz z opłatą dodatkową w terminie przewidzianym przepisem powoduje, że Urząd Patentowy traci podstawę do działania na zasadzie art. 90 ust. 2 p.w.p.

W efekcie: „uprawniony zachowuje ochronę patentową”.

Podsumowanie

Na zakończenie należy zwrócić uwagę na ostatnią nowelizację p.w.p. dokonaną ustawą z dnia 20 lutego 2019 r. o zmianie ustawy Prawo własności przemysłowej (Dz.U.2019.501). Nowelizacja uzupełniła i doprecyzowała art. 224 p.w.p.

Od 16 marca 2019 r. obowiązuje art. 224 ust. 21 p.w.p. obligujący Urząd Patentowy do informowania uprawnionego z prawa ochronnego na znak towarowy o zbliżającym się terminie uiszczenia opłaty za dalszy okres ochrony. Ma to nastąpić nie później niż na sześć miesięcy przed dniem, w którym upływa poprzedni okres ochrony.

Nowelizacja zwiększa zakres obowiązków Urzędu Patentowego, jednocześnie minimalizując szanse na zapomnienie przez uprawnionego z patentu o opłacie okresowej.

Roszczenie o wykup gruntu nie przedawnia się!

Roszczenie właściciela gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, o nabycie przez posiadacza własności działki za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 231 § 2 k.c.) nie ulega przedawnieniu. Uchwałę taką wydał Sąd Najwyższy 16 maja 2019 r.

Spór właściciela gruntu i Polskiej Spółki Gazownictwa

Spór rozstrzygany przedmiotową uchwałą dotyczył roszczenia właściciela, przez którego grunt biegł gazociąg wysokiego ciśnienia. Właściciel gruntu wystąpił do Sądu o zobowiązanie Polskiej Spółki Gazownictwa do wykupu gruntu, albowiem stał się on bezużyteczny dla zabudowy.

Polska Spółka Gazownictwa nie zgodziła się na wykup podnosząc że roszczenie majątkowe właściciela gruntu przedawniło się po dziesięciu latach od wybudowania gazociągu.

Sąd Okręgowy w Słupsku uwzględnił powództwo właściciela gruntu stwierdzając, że nie ma przedawnienia, a gdyby nawet było, to skorzystanie z niego przez Spółkę byłoby nadużyciem prawa.

Rozpatrując apelację Spółki, Sąd Apelacyjny w Gdańsku uznał, że kwestia przedawnienia budzi uzasadnione wątpliwości i zwrócił się z pytaniem prawnym do Sądu Najwyższego.

Uchwała Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy potwierdził, że roszczenie właściciela o wykup gruntu, na którym wzniesiono droższe od niego urządzenia, nie przedawnia się.

W ten sposób Sąd Najwyższy wzmocnił ochronę właścicieli gruntów. Zdaniem Sądu, przesłanki skorzystania z takiego roszczenia mogą pojawić się po pewnym czasie. Gdyby prawo to się przedawniało, traciłby właściciel.

Wnioski

Zdaniem Szołajski Legal Group, dla wielu właścicieli nieruchomości uchwała Sadu Najwyższego otwiera możliwość dochodzenia roszczenia o wykup. Prawo to wynika z braku przedawnienia roszczeń.

Dzięki uchwale nie będzie nadużywany zarzut przedawnienia przez podmioty, które wzniosły urządzenia droższe od wartości gruntu.