Kara za naruszenie RODO – przypadek Morele Net

Karę pieniężną w wysokości 2.830.410 PLN (660.000 EUR) nałożył Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych na Spółkę Molere.Net Sp. z o.o. Z serwerów administratora wyciekły dane ok. 2 mln 200 tys. osób. W opinii Prezesa UODO zastosowane przez administratora środki organizacyjne i techniczne ochrony danych osobowych nie były odpowiednie do istniejącego ryzyka związanego z ich przetwarzaniem.

Sankcja z 10 września 2019 r. nałożona została za niewystarczające zabezpieczenia organizacyjne i techniczne. Jak wskazał Prezes UODO, w spółce Molere.Net Sp. z o.o. zabrakło odpowiednich procedur reagowania na wypadek pojawiania się nietypowego ruchu w sieci.

Atak hakerski

W listopadzie i grudniu 2018 r. platforma zakupowa Morele.net stała się ofiarą ataku hakerskiego. Klienci otrzymywali od hakerów SMS-y o konieczności dopłaty 1 zł do zamówienia.

Sytuacja była poważna, wyciekły bowiem nie tylko podstawowe dane, jak imiona i nazwiska klientów czy ich numery telefoniczne. W przypadku ok. 35 tys. osób wyciekły też dane z wniosków ratalnych, a to oznacza, że cyberprzestępcy zyskali dostęp do numerów PESEL czy nawet danych o zarobkach i wykształceniu.

Postępowanie UODO

W postępowaniu prowadzonym przez Urząd Ochrony Danych Osobowych stwierdzono, iż naruszenie miało „znaczną wagę i poważny charakter”. Dotyczyło również dużej liczby osób.

W ocenie Urzędu „podmiot nie zastosował podwójnego uwierzytelniania dostępu do danych” i nałożona kara jest właśnie karą za niewystarczające środki zabezpieczające.

Odwołanie do Sądu

Spółka Morele.Net zapowiada odwołanie do Sądu, twierdząc że w postępowaniu kontrolnym Prezes UODO nie dopuścił do zweryfikowania środków zabezpieczających przez niezależnego biegłego.

Podsumowanie

W tym kontekście nasuwa się pytanie: czy administrator, który jest ofiarą ataku hakerskiego może być za to włamanie ukarany?

Jak rozumieć pojęcie dysponowania nieruchomością na cele budowlane?

Zgodnie z przepisami prawa budowlanego prawo do dysponowania nieruchomością oznacza posiadanie tytułu prawnego wynikającego z:

  • prawa własności,
  • użytkowania wieczystego,
  • zarządu,
  • ograniczonego prawa rzeczowego albo
  • stosunku zobowiązaniowego, przewidującego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych.

Z wyżej przytoczonego art. 3 pkt 11 p.b. wynika,że prawo do dysponowania nieruchomością nie zostało ograniczone wyłącznie do wykazania tytułu prawnego wynikającego z prawa własności, użytkowania wieczystego czy zarządu, lecz obejmuje także inne wprost wskazane w przepisie tytuły prawne.

Potwierdził to także Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 25 lipca 2019 r. W sprawie o sygn. akt II OSK 1901/19 Sąd uznał, że tak szeroki zakres wykazania prawa do dysponowania nieruchomością obejmuje wyrażenie zgody na wykonywanie robót budowlanych.

Co więcej – zdaniem NSA – ustanowiona przesłanka wydania pozwolenia na budowę po wykazaniu prawa do dysponowania nieruchomością, może być podstawą do stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę tylko, gdy w dniu wydania pozwolenia nie została spełniona.

„Powstanie wątpliwości co do jej spełnienia w dniu wydania decyzji o pozwoleniu na budowę nie może stanowić podstawy do zastosowania wobec tej decyzji sankcji nieważności.” (II OSK 1901/18)

Podsumowanie

Pamiętajmy zatem, że katalog instytucji, z których może wynikać tytuł prawny do nieruchomości jest szeroki i został określony w art. 3 pkt 11 p.b.

Warto zapamiętać także, że powstanie samych wątpliwości co do braku spełnienia przesłanek wydania pozwolenia na budowę, nie może być podstawą do uznania decyzji za nieważną.

Zmiany w kodeksie pracy w zakresie dyskryminacji

Od 7 września 2019 r. obowiązują nowe przepisy dotyczące zakazu dyskryminacji. Najważniejsza zmiana dotyczy definicji dyskryminacji sformułowanej w art. 11(3) oraz w art. 18 (3a) kodeksu pracy.

Jakie zmiany w przepisach?

W art. 11(3) k.p., wykreślone zostało sformułowanie: „a także ze względu na”. W ten sposób katalog zakazanych przyczyn dyskryminacji stał się katalogiem otwartym. Obecnie każde nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami nierówne traktowanie pracowników uznaje się za dyskryminację.

Podobna zmiana została wprowadzona w art. 18 (3a) k.p. Po wykreśleniu słów „a także ze względu na”, w przepisie tym wymaga się równego traktowania pracowników bez względu na wymienione przyczyny, stanowiące katalog otwarty.

Nie ma racjonalnych przesłanek różnicujących zakaz dyskryminacji i nierównego traktowania. Z tego też powodu nie ma słuszności w odmiennym kształtowaniu konsekwencji naruszenia przez pracodawcę wyżej wymienionych zasad. A zatem od 7 września 2019 r. każde nierówne traktowanie stanowi dyskryminację.

Konsekwencje zmian

W każdym przypadku różnicowania sytuacji pracowników, która nie będzie obiektywnie uzasadniona, pracownikom będzie przysługiwać ten sam zakres uprawnień – wynikających z Kodeksu pracy.

Pracownicy będą mogli wystąpić o:

  1. odszkodowanie za okres przeszły (czyli np. wyrównanie wysokości ich wynagrodzenia)
  2. ustalenie ich warunków zatrudnienia na zasadach niedyskryminujących na okres przyszły (czyli np. podwyżki wynagrodzenia)

oraz skorzystać z ułatwień proceduralnych w zakresie postępowania dowodowego (w przypadku ewentualnego procesu).

Wnioski

Zmiany mają bardziej chronić pracownika. Dotychczas w podobnych sytuacjach, poszkodowany pracownik mógł mieć wątpliwość, czy traktowanie pracodawcy ma uznać za dyskryminację, czy też było to „tylko” nierówne traktowanie.

Interes prawny w postępowaniu o unieważnienie prawa ochronnego

Jak stanowi art. 164 ust. 1 p.w.p. prawo ochronne na znak towarowy może zostać unieważnione na wniosek, w całości lub części:

  • jeżeli nie zostały spełnione warunki wymagane do uzyskania tego prawa,
  • w przypadku istnienia wcześniejszego prawa.

Mając na uwadze powyższy przepis warto rozważyć, kto może wystąpić z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego.

Podmioty uprawnione do wystąpienia z wnioskiem

Uprawnionymi do wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy są: Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej oraz Prezes Urzędu Patentowego.

Ich uprawnienia dotyczą sytuacji wystąpienia w interesie publicznym i pozwalają na wystąpienie z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy albo na przystąpienie do toczącego się postępowania.

Drugim kręgiem podmiotów uprawnionych do wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem są osoby posiadające tzw. interes prawny. Co to oznacza?

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 lipca 2019 r. pojęcie interesu prawnego na gruncie przepisów prawa własności przemysłowej należy wykładać w taki sam sposób, w jaki czyni się to na gruncie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (art. 28 k.p.a.).

Treść przywołanego przepisu przewiduje, że stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

„Wskazany przepis, przyjmując ogólną zasadę ustalenia legitymacji procesowej określonego podmiotu prawa w danej sprawie w oparciu o interes prawny, samodzielnie tej kwestii rzecz jasna nie rozstrzyga, a konkretyzacja uprawnień i obowiązków dokonuje się na gruncie przepisów prawa materialnego.” (II GSK 2056/17)

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, mieć interes prawny oznacza, że można ustalić przepis prawa powszechnie obowiązującego, na którego podstawie można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby.

Podsumowanie

Rozważając zatem możliwość wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego należy zbadać, czy posiada się interes prawny i czy w związku z tym, złożenie przedmiotowego wniosku może być skuteczne.

Faktura VAT tylko do paragonów z NIP nabywcy

Od 1 stycznia 2020 r. przedsiębiorca będzie mógł wystawić fakturę VAT do sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy fiskalnej pod warunkiem, że paragon zawiera NIP nabywcy!

Zmiana w ustawie o podatku od towarów i usług podyktowana jest potrzebą uszczelnienia poboru podatku VAT. Występują bowiem praktyki polegające na wystawianiu tzw. pustych faktur do paragonów pozostawionych przez klientów i zebranych przez sprzedawcę.

Zatem, zgodnie z nowelizowanym przepisem sprzedawca będzie mógł wystawić fakturę VAT na rzecz podatnika, uprzednio udokumentowanej paragonem i zaewidencjonowanej na kasie rejestrującej, jeżeli w treści paragonu został wskazany numer NIP nabywcy (art. 106b ustawy).

Sankcje VAT

W przypadku naruszenia tego obowiązku sprzedawca wystawiający fakturę i nabywca otrzymujący fakturę muszą się liczyć z bardzo surowymi sankcjami.

Gdy Urząd Skarbowy potwierdzi fakt wystawienia faktury VAT do paragonu, który nie zawierał numeru NIP nabywcy, nałoży na sprzedawcę dodatkowe zobowiązanie podatkowe (sankcji VAT) w wysokości 100 proc. kwoty podatku na tej fakturze. Taką samą sankcję VAT ustawodawca przewidział dla nabywcy, który ujmie taką fakturę w swojej ewidencji (art. 109a ustawy).

Sankcja VAT nie będzie dotyczyć osób fizycznych, które poniosą odpowiedzialność przewidzianą w kodeksie karnym skarbowym.

Wnioski

Przed wystawieniem paragonu, konieczna jest jednoznaczna decyzja nabywcy, czy sprzedaż dotyczy jego działalności gospodarczej czy też jest to zakup osobisty. Przy zakupach, dla których potrzebna będzie faktura, na paragonie musi znaleźć się NIP nabywcy. Zatem, sprzedający musi przystosować do wystawiania paragonów z numerem NIP.

Powołanie biegłego w postępowaniu o unieważnienie prawa z rejestracji

Zgodnie z art. 105 prawa własności przemysłowej („p.w.p.”) na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji (ust. 1), a przez jego uzyskanie uprawniony nabywa prawo wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (ust. 2).

Co ważne, z przepisów p.w.p. wprost wynika, że do unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przepisy dotyczące patentu stosuje się odpowiednio. Dodatkowo podstawą do unieważnienia prawa z rejestracji może być także stwierdzenie, że wykorzystywanie wzoru przemysłowego narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich.

Jakie są przyczyny unieważnienia prawa z rejestracji?

Stosując odpowiednio – jak nakazuje art. 117 ust. 1 p.w.p. – przepisy dotyczące unieważnienia patentu, prawo z rejestracji może zostać unieważnione w całości lub w części na wniosek osoby, która ma w tym interes prawny, jeżeli wykaże ona, że:

  • nie zostały spełnione warunki wymagane do uzyskania patentu,
  • wynalazek nie został przedstawiony na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten wynalazek urzeczywistnić,
  • patent został udzielony na wynalazek nieobjęty treścią zgłoszenia lub zgłoszenia pierwotnego.

Analiza regulacji wskazuje, że wystarczające jest wykazanie wyłącznie jednej z wyżej wymienionych przesłanek.

Opinia biegłego w postępowaniu

W myśl art. 84 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ administracji publicznej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii.

Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniu z 8 maja 2019 r. podkreślił, że powołanie biegłego w postępowaniu o unieważnienie prawa z rejestracji może nastąpić tylko wtedy, gdy zaistnieje potrzeba pozyskania wiadomości specjalistycznych.

Co ważne, wiadomościami tymi nie może dysponować ekspert wyznaczony do załatwienia sprawy z zakresu praw własności przemysłowej, w tym prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.

„Urząd Patentowy powinien rozważyć taką możliwość, ale jedynie w przypadkach, gdy stwierdzi, że rozpoznawana sprawa jest szczególnie zawiła.” (II GSK 1962/17)

Podsumowanie

Do unieważnienia prawa z rejestracji stosuje się przepisy dotyczące patentu. Powołanie biegłego w takim postępowaniu winno być traktowane wyjątkowo i występować w szczególnych przypadkach.

Biała lista podatników VAT

Od 1 września 2019 r. obowiązują nowe przepisy ustawy o podatku od towarów i usług. Wprowadzają one tzw. białą listę, czyli bazę z informacjami o podatnikach VAT. Biała lista została wprowadzona ustawą z 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw.

Zawiera ona elektroniczny wykaz podmiotów:

  • niezarejestrowanych jako podatnicy VAT albo wykreślonych z rejestru podatników VAT przez Naczelnika Urzędu Skarbowego;
  • zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Dostępne dane

Biała Lista jest już dostępna na stronach Ministerstwa Finansów. Zgromadzono tam szczegółowe dane podatników:

  • Firma (nazwa) lub imię i nazwisko
  • Numer, za pomocą którego podmiot został zidentyfikowany na potrzeby podatku, jeżeli taki numer został przyznany
  • Numer PESEL, o ile podmiot posiada
  • Status podatnika (wg stanu na dzień sprawdzenia) – aktywny lub wykreślony
  • Numer identyfikacyjny REGON, o ile został nadany
  • Numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile został nadany
  • Adres siedziby – w przypadku podmiotu niebędącego osobą fizyczną
  • Adres stałego miejsca prowadzenia działalności albo adres miejsca zamieszkania, w przypadku braku adresu stałego miejsca prowadzenia działalności – w odniesieniu do osoby fizycznej
  • Imiona i nazwiska prokurentów oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery PESEL
  • Imiona i nazwiska osób wchodzących w skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery PESEL
  • Imię i nazwisko lub firma (nazwa) wspólnika oraz jego numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL
  • Numery rachunków rozliczeniowych lub imiennych rachunków w SKOK
  • Data rejestracji jako podatnika VAT
  • Data odmowy rejestracji jako podatnika VAT
  • Podstawa prawna odmowy rejestracji
  • Data wykreślenia rejestracji jako podatnika VAT
  • Podstawa prawna wykreślenia
  • Data przywrócenia rejestracji jako podatnika VAT
  • Podstawa prawna przywrócenia

Płatności tylko na konta zarejestrowane na białej liście

Od 1 stycznia 2020 r. płatności dotyczące transakcji o wartości powyżej 15 tys. zł (a więc te, które przedsiębiorcy powinni rozliczać elektronicznie) powinny wpływać wyłącznie na konta zarejestrowane na białej liście.

Ktokolwiek zapłaci należność na inny rachunek :

  • nie będzie mógł zaliczyć takich wydatków do kosztów uzyskania przychodu w PIT lub CIT,
  • odpowie solidarnie ze swoim kontrahentem za VAT nierozliczony z tytułu transakcji.

A zatem – początku od 2020 r. – przed każdą większą płatnością trzeba będzie sprawdzać białą listę i szukać w niej prawidłowego numeru konta bankowego kontrahenta. Jeśli kontrahent przekazał nam inny numer i żąda wpłaty pieniędzy na to konto, możemy albo odmówić i prosić o aktualizację konta, albo zapłacić, a w ciągu 3 dni od przelewu złożyć zawiadomienie do urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury.

Podsumowanie

Biała lista ma uszczelnić system podatkowy i zminimalizować ryzyko nieświadomego udziału podatników w karuzelach VAT.